Nieuws | door Frans van Heest
5 juni 2024 | Adviesbureau Berenschot heeft in een rapport met scherpe conclusies geadviseerd om het University College Roosevelt ofwel op te heffen en onderdeel te laten worden van de Universiteit Utrecht, ofwel een personele unie tussen die twee te vormen. De UU heeft dat advies niet opgevolgd, wat leidde tot kritische vragen van de Inspectie – die sowieso al van mening verschilde met de Utrechtse bestuurders over hun verantwoordelijkheid voor het UCR. De Inspectie is het Berenschot-rapport echter kwijt, blijkt na een Woo-verzoek.
Al langer heeft de Onderwijsinspectie zorgen over de samenwerking tussen de Universiteit Utrecht en het University College Roosevelt in Middelburg. Dat wordt duidelijk uit een eerder gedaan Woo-verzoek bij de Onderwijsinspectie door de redactie van ScienceGuide. De Inspectie ziet dat het UCR door de UU op afstand wordt gezet en dat de UU geen verantwoordelijkheid wil nemen voor het UCR. Daarom is de Inspectie vier jaar geleden een onderzoek gestart naar de relatie tussen de Utrechtse universiteit en het Zeeuwse University College. De inzet: is de UU verantwoordelijk voor het UCR, en zo ja, voor welke onderdelen?
UU kan niet zich niet onttrekken aan verantwoordelijkheid
“Mij dunkt dat het niet de bedoeling kan zijn dat de UU zich door juridische verzelfstandiging in de vorm van een stichting van een deel van het bekostigd onderwijs kan onttrekken aan haar verantwoordelijkheid en aan regelingen zoals de WNT voor, en haar verantwoordingsplicht over, haar bekostigde wettelijke taak voor zover ondergebracht in die stichting”, staat het wat omslachtig in een interne notitie van de Onderwijsinspectie.
De WNT gaat in dit geval over de Wet Normering Topinkomens. Er kwamen namelijk bij zowel de Onderwijsinspectie als het ministerie van Binnenlandse Zaken meldingen binnen van een overschrijding van de WNT-norm door functionarissen van UCR. Ondanks een reeks vragen over de verantwoordelijkheid blijft de UU standvastig richting de Onderwijsinspectie. “We blijven dan ook van mening dat de UU geen verantwoording hoeft of te leggen over het UCR omdat de UU ook niet verantwoordelijk is”, schrijft de universiteit aan de toezichthouder.
Alleen verantwoordelijk voor onderwijskwaliteit
De UU is namelijk van mening dat zij slechts een doorgeefluik is voor de Rijksbijdrage van OCW voor de ingeschreven studenten. Dat geld wordt blind doorgesluisd naar Middelburg; verder zou de UU geen enkele verantwoordelijkheid hebben voor hetgeen daar gebeurt. Voor de onderwijskwaliteit van het UCR is de UU echter wel evident verantwoordelijk: de opleiding in Middelburg is door de NVAO geaccrediteerd als nevenvestiging van de UU. Dat geeft de UU ook verantwoordelijkheden met betrekking tot het publieke geld dat naar Middelburg wordt doorgesluisd, vindt de Onderwijsinspectie.
In een brief aan het Utrechtse bestuurscollege schrijft de Inspectie dat de UU haar verantwoordelijkheid ontloopt. “Wij vinden dat UU verantwoordelijk is voor het bekostigd onderwijs door UCR, en dat die verantwoordelijkheid zowel het bekostigd onderwijs betreft als het financieel beheer van de aan dat onderwijs verbonden bekostiging (rijksbijdragen en collegegelden), een en ander zoals in en op grond van de WHW voor universiteiten is geregeld.”
Signalen over personele animositeit
Kortom, als de decaan van het UCR een te hoog salaris ontvangt, is het de Universiteit Utrecht die moet optreden, zo stelt de Inspectie. “Omdat zowel voor het financieel beheer als voor het bekostigd onderwijs van UCR de (eind)verantwoordelijkheid ligt bij UU, moet UU onderzoeken of de signalen over personele animositeit en mogelijke overschrijding van WNT-normen binnen UCR reële grond hebben. (…) Wij achten hierbij de doelmatigheid van de besteding van de bekostiging in het geding, waar de kwaliteit van het bekostigde onderwijs mogelijk gevolgen van zou kunnen ondervinden.”
Uit een latere notitie van de Onderwijsinspectie blijkt dat de Utrechtse rector Henk Kummeling na een gesprek overstag is gegaan en beterschap belooft rondom verantwoording over UCR en de UU.
De hierboven beschreven kwestie speelde in de periode 2020-2022. In de stukken die de Inspectie in februari vrijgaf na het Woo-verzoek door ScienceGuide wordt ook een rapport van Berenschot besproken dat is opgesteld in opdracht van de Raad van Toezicht van het University College Roosevelt.
Hef het University College Roosevelt op en integreer het in de Universiteit Utrecht, of start een personele unie tussen die twee, luidde het advies van Berenschot. De Onderwijsinspectie, die de UU geheel verantwoordelijk acht voor het UCR, vraagt dan ook aan UU-rector Kummeling waarom dit advies niet is opgevolgd.
Wijkt nadrukkelijk af van het advies om UCR op te heffen
De Utrechtse bestuurders voelen weinig voor het Berenschot-advies en stellen dat het UCR zelfstandig kan en wil blijven, zo blijkt in de stukken van de Onderwijsinspectie. De toezichthouder wil daarom vervolggesprek om deze vraag nog eens nadrukkelijk voor te leggen aan de rector. “Op 16 december jl. heeft CvB UU verklaard dat UCR zelfstandig wil en kan blijven functioneren. Dit wijkt nadrukkelijk of van het advies Berenschot, dat behelsde: Optie 1: opheffen en UCR wordt onderdeel van de UU cf. University college”. Optie 2: stichting blijft (voorlopig), maar personele unie met CvB UU. Waarom niet gekozen voor een van deze opties?”, staat in een notitie van de Inspectie.
UCR een kleine naar binnen gekeerde organisatie
Bovendien constateert Berenschot dat het UCR een ‘in zichzelf gekeerde organisatie’ is. De Onderwijsinspectie wil van de Utrechtse bestuurders weten hoe zij dit beeld taxeren. “Hoe gaat u om met het beeld van het rapport Berenschot (kort samengevat): Kleine, naar binnen gekeerde organisatie. Afstand tot UU in alle opzichten groot. Vertegenwoordiging provincie Zeeland in RvT is groot. En de RvT pakt zijn rol niet.”
Dit belangrijke rapport van Berenschot wordt dus wel genoemd in documenten die de Inspectie in februari openbaar maakte, maar is zelf niet meegestuurd. Daarom dient ScienceGuide een volgend Woo-verzoek in om dit Berenschot-rapport, dat een duidelijk een grote rol speelt in de kritiek van de Inspectie op de UU, boven tafel te krijgen. De Inspectie is het rapport echter kwijt.
De Onderwijsinspectie is inderdaad in bezit zijn geweest van het Berenschot-rapport, maar kan het niet meer vinden. “Hoewel in de met het Woo-besluit van 16 februari 2024 openbaargemaakte documenten staat vermeldt dat de Inspectie het rapport van Berenschot heeft (document 35) en uit documenten 39 en 39a volgt dat het uitgebrachte rapport van Berenschot is besproken, berust door u gevraagde informatie niet(meer) bij de Inspectie.”
Alle opslagschijven – de I-schijf, de J-schijf, de P-schijf, mails van betrokken medewerkers – zijn binnenstebuiten gekeerd, maar zonder resultaat, laat de Onderwijsinspectie weten. De Inspectie kan dus niet voldoen aan het Woo-verzoek, laat men weten.
Inspectie hult in stilzwijgen
Door het kwijtraken van het rapport-Berenschot handelt de Inspectie in strijd met de geldende archiefwet, waarvoor uitgerekend het ministerie van OCW verantwoordelijk is. Op meerdere vragen hoe Inspectie dat zelf ziet, is de afgelopen weken geen antwoord gekomen.
De UU heeft wellicht delen van het Berenschot-rapport in handen, en het staat ScienceGuide vrij staat om via een Woo-verzoek toegang te vragen tot het rapport, maar de universiteit zal het rapport niet vrijwillig vrijgeven, laat een woordvoerder aan ScienceGuide weten. Ook het UCR, dat statutair een stichting is en daarom niet onder de Wet Open Overheid valt, zegt het Berenschot-rapport niet te willen vrijgeven. Er is inmiddels een geheel nieuwe RvT samengesteld en de problemen uit het verleden zijn opgelost, voegt het UCR daar nog aan toe.
UU wil geen antwoord geven
Net als de Inspectie heeft ScienceGuide aan de UU gevraagd waarom geen gevolg is gegeven aan het advies van Berenschot om het UCR ofwel op te heffen en te integreren ofwel een personele unie tussen de UU en het UCR te vormen. “UCR was de opdrachtgever voor dit rapport, dus zij kunnen het best beantwoorden wat er met de adviezen gedaan is”, is het antwoord van de UU.
De woordvoerder van UCR zegt dan weer daarop niet te kunnen ingaan, en gebruikt de privacy van personen als argument. “Om de privacy van personen genoemd in het Berenschot rapport te waarborgen, kan UCR niet ingaan op zaken die in het Berenschot rapport genoemd worden.”
Een bezwaarprocedure bij de ADR
Het ministerie van OCW heeft in 2021 de Auditdienst Rijk opdracht gegeven om onderzoek te doen naar de financiële verantwoordelijkheid van OCW voor UCR. De ADR heeft in de zomer van 2023 dat onderzoek gepubliceerd en kwam met het advies om snel tot nieuwe afspraken te komen tussen OCW, UCR de UU en de Provincie Zeeland. Die afspraken moeten helder maken over wie verantwoordelijk is als iets fout gaat met UCR. ScienceGuide heeft via een Woo-verzoek aan de ADR gevraagd om openheid te geven over hun onderzoek door de onderliggende documenten vrij te geven. De ADR heeft tot nu toe geweigerd aan dit verzoek te voldoen. Hierdoor loopt al geruime tijd een bezwaarprocedure bij de ADR over dit besluit.
Het UCR stelt wel dat OCW gehoor heeft gegeven aan het advies van ADR en dat er inmiddels een gesprek is gevoerd. “Tijdens dit gesprek tussen OCW en UCR is besproken dat de huidige verantwoordelijkheidsverdeling helder is. Wel is er afgesproken dat met behulp van OCW er een formulering opgesteld zal worden over deze verantwoordelijkheidsverdeling, die op de website van UCR gepubliceerd zal worden.”
- Onderwijsinspectie
- Universiteit Utrecht
- University College Roosevelt
